Roman Kavelkind: Maria als spreekbuis van boze boeren
Op de plek-het oude gemeentehuis in Tubbergen-waar 50 jaar geleden alle ruiten sneuvelden tijdens de ruilverkavelingsrellen vond onlangs de officiële presentatie plaats van de roman Kavelkind van Marie-José ten Cate. De schrijfster overhandigde in het tegenwoordige restaurant/zalencentrum 't Oale Roadhoes het eerste exemplaar aan Ben Boerrigter, die destijds als jongeman angstige momenten beleefde op deze plek. Omdat zijn vader als gemeenteraadslid en voorman van de tegenstanders van de ruilverkaveling een prominente rol speelde in de Boerenopstand, maakte ook zoon Ben de gebeurtenissen rond de stemming over de ruilverkaveling op 21 december 1971 van dichtbij mee.
In haar roman laat Marie-José ten Cate (Weerselo, 1953) op de avond van de lichtprocessie in het dorpscafé van Geesbergen een Mariabeeld tot leven komen. Boeren zien er een ondersteuning in van hun protesten tegen de ruilverkaveling en annexeren haar als spreekbuis. De pastoor droomt over een bloeiend bedevaartsoord en bouwt een kapel voor haar. Maria neemt de macht over in het dorp, niet in het minst in het hoofd van de tienjarige Meike Haverkamp. Het wordt allemaal in gang gezet door een geheime afspraak, die voor drie aanwezigen ingrijpende gevolgen heeft.
Levend Mariabeeld Het vertrekpunt voor de roman Kavelkind van Marie-José ten Cate is een ingrijpende gebeurtenis in haar jeugd. 'Op negenjarige leeftijd tijdens een Mariaviering in mijn geboortedorp figureer ik als Mariabeeld. Ik sta zo stil dat de dorpsgenoten niet merken dat er een levend kind staat. Kavelkind is gebaseerd op deze ervaring alsmede op een ander grote gebeurtenis uit mijn jeugd: de Boerenopstand van Tubbergen.'
Marie-José ten Cate is geboren in Weerselo, maar woont in Groningen, waar ze jarenlang actief is geweest als zelfstandig organisatieadviseur en interimmanager. Kavelkind is haar debuutroman. Ze begon er mee tijdens haar opleiding aan de Schrijversvakschool in Groningen, die ze in 2018 afrondde.
'Neeeee!
'Waar zit die klootzak?' Een paar boeren lopen de zaal in. 'Waar zitie, de dief van onze grond?' Mijn hoofd veert omhoog. Ik zie dat zuster Ludovica een paar stappen naar voren doet. 'Geen een zal van z'n grond worden verjaagd, ook al kost mie dat de kop, roept Lucie's vader. 'Wij hebben de wet aan onze kant,' klinkt het van achteren. 'Aan die wet veeg ik 't gat af,' schreeuwt hij. 'Ruilverkaveling nee!' schreeuwen de boeren voor in de zaal. 'Ruilverkaveling ja,' schreeuwen ze achterin. 'Nu is het mooi geweest! Zuster Ludovica klimt het toneel op en wappert met haar handen richting deur. 'ledereen wordt verzocht de zaal te verlaten. Nu! Haar stem gaat verloren in een luid gebrul. Beneden mij klinkt het gestommel en gehijg van mensen die aan elkaar trekken en duwen. Iemand slaakt een kreet. Ik sla mijn hand voor mijn mond. 'Doe die verdomde spot uit! zuster Ludovica zwaait met haar armen. Ik heb zuster Ludovica nog nooit horen vloeken. Nog voor de zuster is uitgesproken, komt er vanuit het duister een vrouw op mij afgestormd. In een woeste beweging werpt zij zich op het toneel, kiepert een aantal vazen om en beukt tegen het altaar. Ik strek mijn armen voor me uit. De troon waarop ik sta wiebelt gevaarlijk. Een hand klemt om mijn enkel. 'Neeeee!' gil ik.
(fragment uit Kavelkind)
De officiële presentatie van Kavelkind op 12 november vindt plaats om 16.00 u. in het Oale Roadhoes.
Kavelkind, Marie-José ten Cate, 336 pag., uitgeverij De Welle, ISBN 9789083183428. Prijs € 24,95 bij de online boekenshop van BoekenGilde https://www.boekengilde.nl/boekenshop/kavelkind/